توضیح کتاب “هزینه‌یابی مبتنی بر فعالیت زمان‌محور” (Time-Driven Activity-Based Costing)

کتاب “هزینه‌یابی مبتنی بر فعالیت زمان‌محور، روشی نوآورانه برای محاسبه هزینه‌ها در سازمان‌ها را معرفی می‌کند که نسبت به روش‌های سنتی دقیق‌تر، ساده‌تر و قابل پیاده‌سازی‌تر است. این کتاب به‌طور خاص به معرفی و تبیین مدل TDABC (Time-Driven Activity-Based Costing) می‌پردازد که توسعه‌یافته‌ی سیستم هزینه‌یابی مبتنی بر فعالیت (ABC) است.

پیش‌زمینه

در دهه‌های گذشته، سیستم هزینه‌یابی مبتنی بر فعالیت (ABC) به عنوان روشی دقیق‌تر نسبت به سیستم‌های سنتی هزینه‌یابی شناخته شد، چرا که تلاش می‌کرد هزینه‌های غیرمستقیم را به دقت بیشتری به فعالیت‌ها و محصولات تخصیص دهد. اما با گذشت زمان، ABC با چالش‌هایی از جمله پیچیدگی در پیاده‌سازی، نیاز به نگهداری مداوم داده‌ها و عدم انعطاف‌پذیری مواجه شد.

در اینجاست که روش TDABC معرفی می‌شود. این روش سعی دارد بر پیچیدگی‌های ABC غلبه کرده و با استفاده از زمان به عنوان متغیر کلیدی، سیستم هزینه‌یابی ساده‌تر، دقیق‌تر و پویاتری ارائه دهد.

مفهوم اصلی TDABC

در TDABC، به جای ردیابی هزینه‌ها بر اساس فعالیت‌های جزئی متعدد، تنها به دو پارامتر کلیدی نیاز است:

1. نرخ ظرفیت هزینه‌ای برای هر منبع: یعنی هزینه هر دقیقه استفاده از یک منبع مانند نیروی انسانی یا تجهیزات.
2. زمان مورد نیاز برای انجام هر فعالیت یا فرآیند: یعنی هر وظیفه چقدر زمان می‌برد.

با ضرب این دو مقدار، می‌توان هزینه واقعی هر فعالیت را به‌دقت محاسبه کرد. برای مثال، اگر انجام یک فعالیت ۵ دقیقه زمان ببرد و نرخ هزینه‌ی هر دقیقه ۱۰۰۰ تومان باشد، کل هزینه‌ی آن فعالیت ۵۰۰۰ تومان خواهد بود.

مزایای TDABC

نویسندگان در کتاب به مزایای فراوان این مدل اشاره می‌کنند، از جمله:

• سادگی در پیاده‌سازی: برخلاف ABC سنتی، نیازی به تعیین و نگهداری چندین عامل تخصیص نیست.
• انعطاف‌پذیری بالا: می‌توان به‌راحتی سناریوهای مختلف (مثلاً افزایش تقاضا یا کاهش منابع) را مدل‌سازی کرد.
• قابلیت به‌روزرسانی سریع: با تغییر در زمان‌بندی‌ها یا نرخ‌های هزینه، به‌سادگی می‌توان سیستم را به‌روزرسانی کرد.
• درک بهتر ظرفیت‌های استفاده‌نشده: با محاسبه زمان‌های واقعی استفاده از منابع، می‌توان ظرفیت‌های بلااستفاده را شناسایی کرد.

کاربردهای واقعی

در کتاب، مثال‌های متعددی از پیاده‌سازی موفق TDABC در شرکت‌های مختلف آورده شده است. برای مثال:

• یک شرکت خدمات درمانی با استفاده از TDABC موفق شد هزینه‌ی دقیق هر فرآیند پزشکی را محاسبه کند و نقاط اتلاف منابع را کاهش دهد.
• یک بانک توانست فرآیندهای خدمات‌دهی به مشتریان را ساده‌سازی کرده و هزینه‌های اضافی را حذف کند.
• در شرکت‌های تولیدی، این مدل کمک کرد تا ظرفیت تولید بهینه‌تر مدیریت شود و تصمیمات مربوط به قیمت‌گذاری دقیق‌تر باشند.

نتیجه‌گیری

کتاب “Time-Driven Activity-Based Costing” نه‌تنها یک مدل هزینه‌یابی نوین را معرفی می‌کند، بلکه راهکارهایی عملی برای پیاده‌سازی آن در سازمان‌های مختلف ارائه می‌دهد. این رویکرد به سازمان‌ها کمک می‌کند تا درک بهتری از منابع، هزینه‌ها و بهره‌وری داشته باشند و تصمیم‌گیری‌های استراتژیک بهتری انجام دهند.

برای مدیران مالی، تحلیل‌گران کسب‌وکار و مدیران عملیات، مطالعه‌ی این کتاب می‌تواند دیدی متفاوت و کاربردی درباره کنترل هزینه‌ها و بهینه‌سازی فرآیندها ارائه دهد.